Josep Roca Alsina (Girona, 1953 ekainaren 19an). Lehen zin egitea 1972ko abuztuaren 20an egin zuen, duela 50 urte. Hori ospatzea dagokio. Misiolari klaretarra, betiereko zina 1977ko abenduaren 8an egin zuen eta apaizgoa 1979ko irailaren 30ean. Rocak urte asko eman ditu Brasilgo Guajara-Mirim klaretar misioan. Gaur egun Bartzelonako Gràciako klaretar misiolarien komunitatean bizi da, eta bertan asistentzia-komunitateko arduraduna da. Enllaç Solidar Kataluniako misiolari klaretarren GKEko lehendakaria ere bada.
Zergatik egin zinen klaretar?
Oso txikia nintzela sartu nintzen seminarioan, 10 urterekin. Normala zen 60ko hamarkadan. Une hartan banuen aita Clareten berri, eta banekien misiolari izan nahi nuela. Hori heziketako urteetan heltzen joan zen, une argiagoekin eta zalantzazkoagoekin.
Beste aipagarririk?
Zenbait mugarri esanguratsutan pentsatzen dut; esate baterako, batxilergoa eta unibertsitateko sarrera-ikastaroa amaitu ondoren nobiziatura joateko erabakian; lehen zinaren unea eta betierekoa egiteko erabakia. Bide horretan, ebanjelioaren irakurketak eragin zidala uste dut, baita munduko hainbat lekutan sakabanatuta eta oporraldia hemen igarotzen zuten klaretarrengandik jasotzen genituen bisitek, edo São Félix Araguayatik iristen hasia zenaren irakurketak. Han, Pere Casaldàligaren taldeak misiolari lanari ekin zion 1968an. Eta, jakina, prestakuntza, gogoeta eta otoitz pertsonaleko arduradunen laguntza.
Aita Clareten zein alderdi eta hitzek inspiratu zaituzte gehien zure bizitzan?
Pare bat azpimarra dezaket. Claret ebanjelioko Jesus bere dizipuluen taldearekin misiolari ibiltari bezala identifikatzea eta Jesusen ebanjelioa denei helarazteko interesa, hizkera herrikoiarekin, bizitzaren testigantzarekin eta –bere garaian gertatzen zenaren aurka – beldurraren baliabidea erabili gabe.
Nola sortu zen klaretar misioa Guajara-Mirimen?
1983ko Kataluniako Klaretarren Kapituluak onartu zuen Guajara-Mirimeko gotzainak eskatutako lankidetza. Aurreko urtetik hiru klaretarrez osatutako taldetxo bat elkarlanean zegoen.
Zertan datza misioa Brasilen?
Guajara-Mirim Portugalen antzeko hedadura duen apezpikutza da, Brasilgo Amazoniako mendebaldeko eskualdean. Une hartan, apezpiku gaztea bere esparruan apaiz bat ere gabe zegoen eta Brasilgo beste eskualde batzuetako emigrante kopuru handia baten etorrera gertatze ari zen. Beraz, asko zegoen egiteko: bertako populazio tradizionalari arreta eskaini, Brasilgo beste talde batzuetatik (baita ondoko Boliviatik ere) iristen ari zirenak hartu eta bertako Eliza eraikitzen lagundu, baita sortzen ari ziren giza asentamendu berriak ere. Hori da oraindik ere egiten dena, berrogei urte hauetan izandako aldaketa guztiekin erantzukizuna Brasilgo klaretarrei pasatu baitzaie.
Zer zeregin zehatz egin zenuen?
Komunitate klaretarrak Guajkon-Mirim-en egin zuen lana era askotakoa izan zen, bai erlijioan bai gizartean. Lehenik eta behin, lekua eta pertsonak ezagutu behar dira. Bagenituen oinarrizko komunitate txikiak. Gutxi zirenez, talde-lan ona egin zen eskualdean zeuden erlijiosoekin eta beste misiolari batzuekin.
“Guajará-Mirim klaretar misioan lan bikaina egin duten gazteak izan dira”
Talde-lana?
Aipatzekoak dira oinarrizko komunitateen finkapena, hasi nahi zen elizbarrutiko apaizgaitegirako laguntza, kristau komunitateen hazkundeak eskatzen zuenean parrokia berriak sortzea. Agian niretzat garrantzitsuena katekista ugariei prestakuntza eta laguntza ematea izan zan. Lan egin zen igandeko ospakizunen buru ziren emakume eta gizonekin, bataioa prestatzen eta administratzen zutenekin; gaixoak laguntzen eta hausnarketa-taldeak koordinatzen zituztenak. Apaizgaientzat ere izan ziren eskolak, agian inprobisatuak. Eta nire azken etapan, 2010ean diakonatua jaso zuten eta oraindik parrokietan lan bikaina egiten duten gizon ezkonduen lehen taldea lau urtez lagundu izana nabarmendu nahi dut.
Komunitate klaretarrak etxebizitzaren gaian lagundu zuen, eta Guajara-Mirim-en auzo berri bat sortzera iritsi zen. Era berean, oso konpromiso handia hartu zen nekazari txikien artean elkarri laguntzeko taldeak sortzeko, eta talde horiek elkarteak eratu ziren. Baita kaleko adingabeen eta eskolatu gabeko nerabe edo gazteen eremuan ere, harrerako lanpostu batekin hasiz, pixkanaka lanbide heziketako zentro bihurtu zena. Eskualdeko talde tradizionalak ahaztu gabe: indioak eta oihaneko biztanleak, bereziki seringueiroak edo kautxuaren biltzaileak.
Zelako lana!
Lan hori guztia egin ahal iza zen, 1986az geroztik, gutxi gorabehera, misioak iraupen luzeko boluntarioak izan zituelako, hala nola gazteak edo arlo horietan guztietan lan bikaina egin zuten bikote batzuk.
Eta babeserako proiektuari buruz?
Merezi du, halaber, gogora ekartzea Brasilen 80ko hamarkadaren hasieran haurren hilkortasunaren aurka sortutako ‘Pastoral da Criança’ delakoan egindako lana. Hainbat eliza jendearekin elkartu ziren, bai eta beren ekipamenduak eskura jarri ere. Lan horretatik atera zen duela hogei bat urte haurrak babesteko proiektua. Kooperante bikote batek, erizainak eta agronomoak, haur askoren heriotza goiztiarra eragozteaz gain, elikadura egokia eman behar zitzaiela jakinarazi ziguten. Proiektua oraindik martxan dago, malnutrizio arriskuan dauden haurrak dituzten berrehun familia baino gehiagori lagunduz.
Zer oroitzapen duzu Brasilgo urteez?
Oso oroitzapen ona daukat. Izan ere, nire bizitzaren erdia baino gehixeago klaretar gisa eman dut. Nik neuk eskatu nuen 1983an. Orduko probintzialak ikasturtean zehar heltzen joateko esan zidan; behin baino gehiagotan hitz egin genuen, eta 1984ko irailean joan nintzen. Berriro eskatu nuen, sei urtez apostolu-prefektua izan ondoren, eta Europan geratzea beharrezkoagoa zela esan zidaten.
Kataluniako Apostolutzako prefektua ere izan da. Zein da figura honen lana?
Misiolari klaretarren probintzia bakoitzak gobernu edo koordinazio talde bat du, Kapitulu edo Batzarrean aukeratua sei urtean behin. Taldea probintziako nagusiak eta lau kontseilari edo ordezkarik osatzen dute, eta horietako bakoitza arlo garrantzitsuetako batez arduratzen da (prestakuntza, espiritualtasuna, apostolutza, ekonomia). Kataluniako Klaretarren 2010eko kapitulu probintzialean parte hartu nuen, Guajara-Mirim komunitateko ordezkari gisa. Txartel itxiarekin etorri nintzen Brasilera egun batzuk geroago itzultzeko. Eta geratu egin behar izan nuen apostolutzarako prefektu hautatua izan nintzelako. Zerbitzu honetan Probintzian egiten diren jarduerak ezagutu, lagundu, animatu eta koordinatu behar dituzu: hezkuntza, parrokiak eta elizak, gazteen pastorala, argitaletxea eta komunikazioa, misioak, eta abar. Eta jarduera horiek gainerako probintzia klaretarrekin eta kongregazio osoarekin koordinatzen laguntzea.
Nola bizi izan zenuen enkargu hori?
Oso aldaketa azkarra izan zen, eta digeritzea pixka bat kostatu zitzaidan. Aberastu egin ninduen Kataluniako klaretarren eta gure kongregazioa dagoen Europako beste lekuen lan ebanjelizatzailearekin harreman zuzena izateak, bereziki Espainian eta Portugalen, haiekin lankidetza estuagoa eta ohikoagoa baitzegoen. 2010. urtetik 2016. urtera bitartean Europan klaretarrak berrantolatzeko proiektua lantzen ari ziren, eta, gure kasuan, San Paulo probintzia osatuz gauzatu da. Garai hartan topaketa asko egin ziren, eta proposamen desberdinak entzun eta hitz egin ziren, orain ezartzen ari den erakunde berrira iritsi arte.
“Zaharrekin beraientzat garrantzitsuak iruditzen zaizkidan gauza batzuk egiten saiatzen naiz: lehenik, bertan egotea”
Eta gaur egun komunitatearen arduraduna zara…
Hemen aldaketa ez zen aurreko kasuan bezain indartsua izan. Apostolutzako prefektu hautatu nindutenean, Brasilera itzuli ahal izan nintzen hilabete batzuetan “maleta egiteko” eta misioan jarraitzen zutenei zenbait jarduera eskualdatzeko. Izan ere, oraindik komunitate horretako kide nintzen. Hilabete horietan aita probintzialak Gràciako komunitatera bidali ninduen bertan baitago probintziako kuria, eta baita adineko eta gaixoentzako laguntza-komunitatea ere. Beraz, 2010az geroztik horiekin egon naiz.
Eta zer lan egiten duzu haiekin?
Zaharrekin beraientzat garrantzitsuak iruditzen zaizkidan gauza batzuk egiten saiatzen naiz: lehenik eta behin, bertan egon. Pandemiaren bi urteetan, egunero ikusi eta lagundu ahal izan diedan ia klaretar bakarra izan naiz. Baita bakoitzarentzako interes pertsonala ere, bizi duten egoeraren arabera. Garrantzi handia dute osasunak, kontsulta medikoak, ospitaleratuta daudenean egoteak, senideekiko harremanak. Eta bizitzaren azken zatian laguntzea, ahal den guztietan komunitate berean egon ahal izan dadin; gainerako komunitateei gaixoaren egoeraren berri ematea, eta guztiok behar bezala agurtu ahal izatea hil dena, bai erkidegoan, bai Kataluniako senide eta klaretarren artean. Egunerokoan ere garrantzitsua da bizi-erritmoari eustea, otoitz- eta ospakizun-tarteekin, jolaserako aukerarekin eta denbora okupatzearekin, paseatzera laguntzea edo, etxetik irten ezin denean, domino partidatxoa egitea. Hain zuzen, klaretar probintzia osoa inplikatuta dago, zaintzaile-talde ona baitugu erizain baten ardurapean. Pandemia-aldiak kudeatzeko ordu nahiko zailak ekarri dizkigu, eta pixkanaka gainditzen ari gara.
“Garrantzitsuena erakundeen bidez elkartasuna sustatzeko eta misiolari izpiritua pizteko egiten den guztia dela uste dut”
Enllaç Solidariko presidente gisa, zein une bizi du Kataluniako misiolari klaretiarren GKEak?
GKE hau Guajara-Mirim-eko misioa bisitatu edo boluntariotza egin zuten pertsonen misio-lanarekiko interesaren ondorioz sortu zen. Lehenik, Guajará-Mirimeko Misioaren Adiskideen taldea izan zen, GKE bihurtu zen arte. Brasilen geundenontzat lankidetza bikaina izan zen, gazte askoren iraupen luzeko boluntariotza, auzolandegiak eta gizarte-proiektuen taldea martxan jarri ahal izateko laguntzak sustatu zirelako. Urteekin, Enllaç beste jarduera batzuetara ireki da, larrialdietan, lurrikaretan, tsunami eta uholdeetan parte hartuz eta Hego Amerika, Asia edo Afrikako eskariak jasoz. Munduan zeharreko klaretarrekin zerikusia duten GKEekin harremanetan ere ari da lanean.
Zein proiekturekin lan egiten du gaur egun GKEak?
Bat iraunkorra da: Malnutrizio arriskuan dauden haurren babesa Brasilen, Guajará-Mirim misioaren eskualdean, non klaretarrak, hiru kataluniar eta hiru brasildar dauden, orain Brasilgo probintziaren ardurapean. Orain 220 haur inguru daude babespean, hemengo aitabitxien fideltasunari esker eta Brasilgo familia bakoitzaren hurbileko laguntzari esker. Eta ikastaro bakoitzean Claretians-ek laguntza behar duen munduko lekuren batean egindako proiekturen bat finantzatzen saiatzen gara. Garrantzitsuena elkartasuna sustatzeko eta misiolari-espiritua pizteko egiten den guztia dela uste dut, klaretarrekin lotutako erakundeen eta komunikabideen bidez. Baita boluntario ohien eta beste pertsona konprometitu batzuen lankidetzarekin ere.
Zer ikas dezakete gaur egungo gazteek Aita Claretengandik?
Beharbada Claretek Jesusekiko zuen grina. Clareten bizitza eta jarduera osoaren barne motorra izan zen Formak aldatuz eta egokituz joaten dira garai, kultura eta leku bakoitzera. Ebanjelioan aurkitzen dugun Jesusen espirituak adierazten du egin beharreko bidea.
Beste zerbait nabarmendu nahi zenuke?
Eskerrik asko elkarrizketagatik. Nobiziatu garaitik berrogeita hamar urte igaro direla ikusten lagundu dit. Jaso dudan eta jasotzen ari naizen guztiagatik eskerrak ematera. Eta geratzen zaizkidan urteetan aurrera egin ahal izatea eskatzera. Eskerrak!
